پله پله با معلم تجوید (1)

بسم الله الرحمن الرحيم

قال رسول الله (ص):خیرکم من تعلم القرآن وعلمه

بهترین شما کسی است که قرآن را بیاموزد و به دیگران یاد دهد.

علم تجوید: را می توان در سه مرحله دنبال کرد:

1. دانش داشتن نسبت به محل خروج حروف که اصطلاحا "مخارج الحروف" گویند.

2. رعایت کردن صفات حروف عربی که در دو حالت می تواند باشد:

أ‌. صفات فردی: که معمولا بعنوان "صفات لازمه" یا "صفات ذاتی" می شناسند؛ و همانطوری که از اسم صفت بر می یاد به بررسی صفاتی که تک تک حروف با خود حمل می کنند می پردازد؛ که در کتابهای عربی آن را بعنوان "حق الحرف" می شناسند

ب‌. صفات جمعی: یا "صفات عارضی"؛ در این نوع صفات بجای "حرف" با "کلمه" سرکار داریم؛ و حالتی را که بعد از چینش حروف کنار هم بدست می آید را مورد کنکاش قرار می دهد؛ این نوع صفات را در کتب عربی با عنوان "مستحق الحرف" معرفی می کنند.

3. دانش کیفیت "وقف و ابتدا" در حین قرائت.

امید است با تعریف فوق توانسته ایم دو هدف دنبال شده ـ یعنی تعریف علم تجوید و مراحل آموزش ـ را شرح داده باشم.

قبل از اینکه مخارج حروف عربی را برای قرآن آموز بیان کنیم بهتر است "حروف عرب"ی و نحوه تلفظ آنها را مرور کنیم:

حروف عربی

شمارگان	حروف	اسامی حروف	شمارگان	حروف	اسامی حروف
1	ا ـ ء	الف، همزه	15	ض	ضاد
2	ب	باء	16	ط	طاء
3	ت	تاء	17	ظ	ظاء
4	ث	ثاء	18	ع	عین
5	ج	جیم	19	غ	غین
6	ح	حاء	20	ف	فاء
7	خ	خ	21	ق	قاف
8	د	دال	22	ک	کاف
9	ذ	ذال	23	ل	لام
10	ر	راء	24	م	میم
11	ز	زاء	25	ن	نون
12	س	سین	26	هـ	هاء
13	ش	شین	27	و	واو
14	ص	صاد	28	ی	یاء

حروف مقطعه در قرآن

در قرآن کریم، ابتدای 29 سوره به حروفی بر می خوریم که به صورت متصل به هم نوشته شده ولی به صورت کلمه خوانده نمی شوند بلکه باید هر حرفی را به تنهایی و با اسم عربی آن خوانده شود، مانند: «یس» که خوانده می شود [یا ـ سین].

با توجه به این که این حروف، جدا جدا (بدون فاصله) خوانده می شوند، آنها را «حروف مقطه» نامیده اند.

نکته یکم: اسامی حروفی که به همزه ختم می شوند در حروف مقطّعه، همزه ی آنها تلفظ نمی شود[1].

نکته دوم:

الف) علمای تجوید خاصه مجموع حروفی که در حروف مقطِعه (بدون تکرار) به کار رفته را در این جمله خلاصه کرده اند «صراط علي حق نمسکه».

ب) علمای تجوید عامه مجموع چهارده حرف بکار رفته شده بعنوان حروف مقطعه؛ را در این جمله خلاصه کرده اند: «صله سحیرا من قطعک».

دار النور ـ کانون فرهنگی ولايت

مسجد امام حسن مجتبی (ع)

[1] . علی حبیبی ـ محمد رضا شهیدی، روانخوانی و تجوید قرآن کریم، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه ـ 1386، ص 20-21.

نظرات شما عزیزان:

وقف اهل بیت علیهم السلام